BUN en BOS verzwijgen seksueel misbruik
De BUN en de BOS verzwijgen dat in een boeddhistisch centrum in Middelburg ernstig seksueel misbruik plaatsvond. Gerhard Mattioli (‘Lama Kelsang Chöpel’) drogeerde en had seks met vrouwelijke leerlingen, één van hen raakte zwanger.
Dit wordt duidelijk uit informatie die • open boeddhisme • ontving van bronnen die uit de eerste hand kennis namen van de feiten. Hun identiteit is bij de redactie bekend en wordt beschermd.
Het misbruik vond plaats in het Boeddhistisch Mahayana-Centrum Middelburg, in de periode tussen 2003 en 2008.
De ‘sangha‘ (boeddhistische gemeenschap) die Mattioli stichtte, was het toneel van drogering, intimidatie en seksueel misbruik.
De redactie raadpleegde behalve individuele bronnen ook bijdragen aan discussiegroepen op internet uit die tijd en gearchiveerde webpagina’s van het centrum en van de bijbehorende ‘community’.
Lama Kelsang Chöpel
De leraar van het centrum in Middelburg, de Oostenrijker Gerhard Mattioli, noemde zichzelf destijds Lama Kelsang Chöpel.
Hij hing enkele jaren de Nieuwe Kadampa Traditie (NKT) aan. Geshe Kelsang Gyatso wijdde hem binnen die stroming tot monnik.
Kort daarop besloot Mattioli voortaan de Dalai Lama te volgen en in Middelburg zijn eigen ‘sangha‘ te stichten.
Geen rechtsvorm
Zover bekend heeft Mattioli’s centrum nooit een rechtsvorm aangenomen, bijvoorbeeld als stichting, vereniging of kerkgenootschap.
Dit betekent dat binnen het centrum geen enkele vorm van toezicht bestond.
Als zelfbenoemd ‘lama‘ was Mattioli ook binnen de Tibetaans boeddhistische traditie aan niemand verantwoording verschuldigd.
Volgens de bronnen bezit hij een zeker charisma: volgelingen dachten dat Mattioli speciale krachten bezat, ze waren bang dat degenen die hem verlaten, daardoor problemen krijgen.
Seksuele relaties
Verschillende bronnen melden dat Mattioli vrouwelijke leerlingen drogeerde en seksuele relaties met hen onderhield. Sommige van deze vrouwen waren getrouwd.
Eén vrouw raakte zwanger nadat Mattioli had gezegd dat hij haar als ‘vajra meester’ (een aanduiding ontleend aan de Tibetaans boeddhistische tantra) zou helpen een bodhisattva (verlicht wezen) ter wereld te brengen.
Dit kind is ook geboren. Mattioli’s vaderschap is onder toezicht van de rechtbank door middel van een DNA-test vastgesteld.
‘Vreselijk huisgehouden’
De situatie in Middelburg kwam ter sprake tijdens de algemene ledenvergadering van de BUN van 19 april 2008.
Toenmalig BUN-voorzitter Varamitra (Theo Alkemade, hoofd Dienst Boeddhistisch Geestelijke Verzorging bij de Dienst Justitiële Inrichtingen) meldde de leden alleen dat een ‘zelfbenoemde lama op een vreselijke manier heeft huisgehouden’.
Kijken en praten
‘De BUN heeft hier op gereageerd door met betrokken mensen eerst te kijken wat er aan de hand was en vervolgens samen met Kaye Miner van het Maitreya Instituut een dag met de betrokken mensen te praten om perspectief te bieden in wat ze meegemaakt hebben’, aldus Varamitra.
Kaye Miner is een Tibetaans boeddhistische non en leraar van het Maitreya Instituut. Dit instituut rekent zich net als de NKT en de Dalai Lama tot de Tibetaanse gelug-kloosterorde.
Geen aangifte
Volgens de bronnen is tegen Mattioli nooit aangifte gedaan.
De BUN heeft de rest van de boeddhistische gemeenschap en het algemene publiek nooit over de situatie in Middelburg geïnformeerd.
Ook de BOS liet dit na. Dit terwijl aan de bewuste vergadering was deelgenomen door Gertjan Mulder, destijds algemeen directeur van de BOS.
Enkele jaren eerder wijdde de omroep nog een radio-uitzending aan ‘het curriculum van het Mahayana Centrum in Middelburg’ (19 juni 2004).
‘Ongewenste incidenten’
Drieëneenhalf jaar later volstond de omroep met het plaatsen van een kort nawoord.
‘Heden (17 december 2007) heeft de BOS het bericht bereikt dat er mogelijk ongewenste incidenten hebben plaatsgevonden in het Mahayana Centrum Middelburg. Het fijne weten wij er niet van maar wees zorgvuldig als u in contact wilt treden met dit centrum,’ aldus de BOS op haar site.
De BOS-directie en de radio- en televisieredactie besteedden geen zendtijd aan de aard en omvang van de ‘ongewenste incidenten’.
De gearchiveerde radio-uitzending uit 2004 is niet langer terug te luisteren.
Misbruik en identiteit onbekend
Omdat de BUN en de BOS over de gebeurtenissen in Middelburg geen openbaarheid betrachten, zijn de aard van het misbruik en de identiteit van de dader nooit breed bekend geworden.
Het Boeddhistisch Mahayana-Centrum Middelburg viel in 2008 uiteen.
De door Mattioli tot monnik of non ‘gewijde’ leerlingen traden uit. Anderen gaven het boeddhisme helemaal op of zochten hun heil bij een andere sangha.
Volgens de bronnen is niet bekend of Mattioli nu in Nederland of in het buitenland verblijft.
Ook is niet duidelijk of hij zijn werkzaamheden als ‘lama‘ en ‘vajra meester’ -mogelijk onder een andere naam en in een andere plaats- heeft hervat. Eén bron meent dat Mattioli opnieuw met tantrisch onderricht is begonnen.
Gearchiveerde website
De geschiedenis van het Boeddhistisch Mahayana-Centrum Middelburg tussen 2003 en 2008 valt deels op te maken uit gearchiveerde kopieën van de eigen website.
De Wayback Machine heeft de site met tussenpozen gearchiveerd. De vroegste kopie van de website dateert van 6 juni 2003, de laatst voorhanden kopie van 18 oktober 2007.
Van de alternatieve site Lamachopel.tk bestaat alleen een versie van 15 maart 2005.
Uitbreiding werkzaamheden
Raadpleging van de eerste, belangrijkste website maakt duidelijk dat de werkzaamheden van Mattioli zich tussen 2003 en 2007 langzaam uitbreiden.
De homepage van het centrum verwijst vanaf 2006 nadrukkelijk naar de BUN en het tijdschrift Vorm & Leegte (tegenwoordig BoeddhaMagazine).
Stervensbegeleiding en bewustzijnsoverdracht
Vanaf 2003 leidt Mattioli meditaties en retraites. Verder biedt hij boeddhistische stervensbegeleiding aan -óók voor niet-boeddhisten- en ‘op wens Powa-Meditatie (bewustzijnsoverdracht)’.
Hij noemt zich ‘Eerwaarde Lama Kelsang Chöpel’ en prijst zichzelf aan als ‘ervaren Boeddhistisch monnik en Spirituele Gids’.
Mantra
Vanaf mei 2004 verschijnt op de site de mantra ‘om ah kani ni kani ah ghila mandala manda ye sohar’.
Voor degene die deze mantra ‘s morgens 21 of 108 keer herhaalt, ‘zullen alle astrologische fouten en hun gevolgen worden overwonnen en er zullen geen nare dingen of ongelukken gebeuren, maar er zullen zich juist gunstige gebeurtenissen voordoen.’
De mantra bezorgt ook voorspoed ‘wanneer u van huis weggaat om een bruiloft bij te wonen; bij het begin van de bouw van een nieuw huis; wanneer u een nieuw project start.’
Sponsoren
Medio augustus 2004 verschijnt de eerste oproep aan sponsoren. Mattioli is op zoek naar geld ‘voor het oprichten van een Boeddhistisch Dharma Centrum in Zuid West Nederland’.
Begin 2005 wordt de website vernieuwd, en tekent zich een expansie af: de site verwijst nu naar een ‘Boeddhistische Community’ bij Zeelandnet.nl.
Deze community is exclusief met het centrum in Middelburg verbonden en telt op dat moment vijf leden.
Boeddhistisch advies
Onder het kopje ‘boeddhistisch advies’ neemt Mattioli vanaf 2005 ook de adviezen van ‘astrologen lama’s’ over.
Hij publiceert een overzicht met specifieke data waarop activiteiten beter niet kunnen worden ondernomen.
De categoriën zijn: ‘niet beginnen met het bouwen van een nieuw huis’; ‘geen gasten uitnodigen voor een party of voor een feest thuis’; ‘geen begrafenis of crematie’; ‘geen nieuwe dingen beginnen’; ‘ongunstige dagen’; ‘buitengewoon ongunstige dagen’.
Toevlucht
De gearchiveerde website van 15 september 2006 toont hoe een weblink naar de BUN voor het eerst een prominente plaats op de homepage inneemt.
Ook vermeldt de site dat drie mensen toevlucht hebben genomen.
‘Toevlucht nemen’ heeft vaak plaats in de vorm van een ritueel: men wordt formeel boeddhist en neemt (desgewenst) een boeddhistische naam aan.
Wijding tot non
Daarnaast wordt in 2006 gemeld dat Mattioli iemand tot boeddhistische non heeft gewijd.
In 2006 en 2007 wordt regelmatig bekendgemaakt wie toevlucht hebben genomen, onder vermelding van hun boeddhistische naam. De eerste naam luidt in alle gevallen ‘Kelsang’; dit is in Tibetaanse kringen een gebruikelijke wijze van vernoemen.
De laatst voorhanden gearchiveerde site dateert van 18 oktober 2007. Deze vermeldt dat Mattioli ook boeddhistische huwelijksceremoniën voltrekt.
Scepsis
Sommige boeddhisten tonen in 2003 hun scepsis over Mattioli’s bezigheden.
In die zomer attendeert één van de leden van de Boeddhisme_Lage_Landen-discussiegroep belangstellenden op het Boeddhistisch Mahayana-Centrum in Middelburg.
Eén dag later schrijft ze het volgende: ‘Het gaat hier om een Westerse lama, waarschijnlijk een Nederlander. Dat kan heel goed natuurlijk. Maar het Tibetaans boeddhisme is een heel uitgebreide studie en alle beoefeningen, da’s ook niet niks. En omdat het Tibetaans boeddhisme nog erg jong is in het westen zijn er nu nog niet veel westerlingen die echt ver genoeg zijn op dit pad om je leraar te kunnen zijn. Het zijn er wel een paar.’
‘Merkwaardig’
Ze noemt het ‘merkwaardig’ dat Mattioli nergens biografische gegevens vermeldt, en niet duidelijk maakt wie zijn leraar is en tot welke traditie hij behoort: ‘Het kan zijn dat hij net begonnen is, de site net nieuw is en dat die info nog komt’.
De schrijfster waarschuwt: ‘Maar mocht je gaan informeren naar dit centrum en deze leraar: het is heel gebruikelijk in het Tibetaans boeddhisme om een leraar te vragen wie zijn leraar is, of leraren zijn, en uit welke traditie hij komt. [Dit] omdat het Tibetaans boeddhisme een mondeling overgedragen traditie is.’
Volgens haar zal een authentieke leraar dergelijke vragen ‘waarderen’ en zonder meer beantwoorden: ‘Maak hier ook gerust een aantekening van. Dan kan je op het internet vaak veel meer vinden.’
Expliciete waarschuwing
Daarop volgt de expliciete waarschuwing: ‘Er zijn controversiële stromingen, die niet door de Dalai Lama erkend worden. Persoonlijk zou ik er niet voor kiezen om me daaraan te verbinden. Ook omdat je dan nogal geïsoleerd komt te zitten en allerlei grote leraren niet op zo’n centrum willen komen, en het dan sectarisch kan worden.’
Ze vervolgt: ‘En wat ook wel eens voorkomt, is dat westerlingen zichzelf een titel geven en lesgeven zonder zelf echt een leraar te hebben, omdat ze de traditie zelf onvoldoende begrepen hebben. Vooral in new-age kringen kan dit voorkomen. En dan is zo’n leraar niet erkend en heeft ook onvoldoende achtergrond.’
Hoewel de schrijfster meent dat hier ‘waarschijnlijk’ niets aan de hand is, oordeelt ze dat zij altijd nader onderzoek zou verrichten. Ze schrijft erg ‘benieuwd’ te zijn naar de achtergronden en traditie van deze leraar.
Paula de Wys
Paula de Wys-Koolkin reageert op het internet tussen 2003 en 2008 veelvuldig binnen de discussiegroep Boeddhisme_Lage_Landen. Zij geldt als goed ingevoerd in de wereld van het Tibetaans boeddhisme, in het bijzonder de gelug-traditie.
De Wys-Koolkin is van 1979 tot en met 1993 landelijk voorzitter van het Maitreya Instituut. Sinds 1998 is zij bestuurslid. Ook fungeert ze sinds 1998 als directeur van de Amsterdamse vestiging van het Maitreya Instituut.
Sinds 1998 is De Wys-Koolkin tevens voorzitter Stichting Bezoek Zijne Heiligheid Dalai Lama. Ook Reinier Tilanus maakt deel uit van dat bestuur.
Hij en De Wys-Koolkin zijn tegenwoordig bestuurslid van de BUN.
De Wys-Koolkin houdt zich in de discussie over het Boeddhistisch Mahayana-Centrum Middelburg en Mattioli afzijdig. Het is onbekend welk gewicht zij aan de expliciete waarschuwing uit 2003 in de jaren daarop heeft toegekend.
Niet terug te luisteren
Omdat de BOS-radiouitzending van 19 juni 2004 over het curriculum van het Mahayana-Centrum niet terug te luisteren is, is onduidelijk of de scepsis en terughoudendheid in de discussiegroep Boeddhisme_Lage_Landen door de verslaggever werden gedeeld.
Ook valt niet na te gaan welk onderzoek naar de achtergronden en traditie van Mattioli de BOS-redactie vooraf heeft verricht.
Verder is onduidelijk of de BUN actie heeft ondernomen op de prominente vermelding van haar naam op de site vanaf 2006.
Voorzitter-persvoorlichter André Kalden van de BUN en de directie en het bestuur van de BOS weigeren vragen van • open boeddhisme • te beantwoorden, ongeacht het onderwerp.
Lees ook
> BOS – Het curriculum van het Mahayana Centrum in Middelburg (19-6-2004)
> Analyse – Onafhankelijk toezicht BUN is een illusie
> Analyse – Boeddhisten worstelen met eigen falen
> Actueel – Vertrouwenspersoon: Zó regel je dat
> Actueel – Schoofs (BOS) zwijgt over beleid
> Actueel – BUN-standaardreactie: geen reactie
Geef een reactie