Verstrengeling belangen Strijland (BUN) met BOS

22 mei 2014

Zelfstandig cineaste en zenboeddhiste Julia Strijland, secretaris-penningmeester van koepelorganisatie-zendmachtigingshouder BUN en voormalig lid van de Participatieraad (PAR) van de BOS, produceert programma’s die deze publieke omroep uitzendt.

De BUN schept een situatie die vragen oproept over de verstrengeling van belangen van BUN-bestuurslid Julia Strijland die als cineaste vier nieuwe uitzendingen voor de BOS produceert. De BUN is toezichts- en zendmachtigingshouder van deze publieke omroep.

De BOS gaat haar driedelige serie ‘Modern Monks’ na de zomer uitzenden. Voor 2014 staat ook Strijlands documentaire over Frank Uyttebroeck (titel: ‘Inner Revolution’; eerder ‘Change’) op de planning om door de BOS uit te worden gezonden.

Op 8 april 2012 heeft de BOS al haar documentaire ‘ALS de dood’ over de spierziekte amyotrofische laterale sclerose uitgezonden. Strijland was in die periode lid van de PAR. Deze commissie adviseert de BOS geheel vrijblijvend over de programmering van de omroep.

Het is onduidelijk hoe de BUN en de BOS in deze kwestie omgaan met de richtlijnen van Goed Bestuur en Integriteit die voor publieke omroepen sinds 1 januari 2012 geldt. Het gaat daarbij om onder meer eisen van transparantie, onafhankelijkheid en integriteit.

Feit is dat een bestuurslid mét secretariële en financiële taken (BUN-bestuurslid Strijland) van een zendmachtigings- én toezichthouder (BUN) van een publieke omroep (BOS) commercieel werk levert (zzp’er Strijland) aan diezelfde omroep (BOS). Uit niets is op te maken hoe BUN-, BOS-bestuur, BOS-directie én BUN-bestuurslid Strijland in de rol van commercieel producente mogelijke verstrengeling van belangen en ambities (proberen te) voorkomen.

Strijland als filmmaakster

Het Boeddhistisch Dagblad (BD) kondigt de uitzending van de desbetreffende serie in het bericht ‘Modern Monks en de sangha van meester Kosen’ (21 mei 2014) in een interview met Julia Strijland aan. Het BD afficheert haar als filmmaakster. Interviewer Joop Hoek (hoofdredacteur en uitgever bij eenmanszaak Hoek & Hoek) rept met geen woord over haar werk als secretaris-penningmeester en haar voormalig adviseurschap van de PAR. Hoek vermeldt eveneens niet dat Strijland met haar bedrijf een tweede documentaire (over Frank Uyttebroeck) voor de BOS draait.

Strijland’s motivatie voor de serie ‘Modern Monks’ is onder meer ‘te laten zien dat iedereen als het ware een monnik kan zijn’. Het gaat daarbij volgens haar om een ‘zoektocht naar je ware zelf. Dat is voor iedereen weggelegd’. Meester Kosen is de Franse zen-boeddhist Stéphane Thibaut.

Strijland heeft vanaf medio 2011 tot op heden direct bemoeienis met de publieke omroep BOS. Dit deed en doet ze via haar werkzaamheden binnen de PAR en het BUN-bestuur. De zenboeddhiste die haar bedrijf MoMo Productions in 2006 heeft opgericht, zat namens European Zen Center (Amsterdam) in de PAR. Daar stapte ze uit omdat de BUN-leden haar op 17 november 2012 tot ‘kandidaat-bestuurslid’ benoemden. De BUN-statuten voorzien niet in die functie. Haar formele benoeming als ‘secretaris penningmeester’ bleef volgens het Handelsregister uit tot 1 januari 2014. Strijlands plaats in de PAR werd in 2012 ingenomen door sangha-genoot en regisseur Olivier Provily die net als zij actief is binnen de BUN.

Media-aandacht BD

Julia Strijland krijgt sinds haar eerste BUN-activiteiten media-aandacht in het BD. In het BD-interview van 20 oktober 2012 (‘Julia Strijland: ‘Het boeddhisme op goede wijze naar buiten brengen’) vraagt Hoek haar of de PAR- en de BUN-functie te verenigen zijn. Ze zegt dat ze eerst de regels leest voordat ze besluit wat te doen. Gezien haar vertrek uit de PAR een maand later oordeelde ze toen dat het combineren van deze functies onwenselijk is.

In het interview spreekt ze zich uit over de verenigbaarheid van beide functies. Ze zegt dat het lidmaatschap van het BUN-bestuur en PAR niet strijdig met elkaar zijn. Binnen de PAR heeft ze een adviserende rol, binnen de BUN krijgt ze met andere taken te maken.

Ze vraagt zich af hoe deze twee zaken ‘elkaar zouden kunnen bijten of dat er een belangenverstrengeling zou zijn.’

Ze benadrukt niet voor ‘eigen parochie’ te preken of de belangen van haar organisatie binnen BOS of BUN voorop te stellen. Haar reactie roept bij Hoek twee vervolgvragen op: lukt het om ‘distantie’ te bewaren, gaat het niet ‘wringen’ als de BOS producties van Strijland’s bedrijf wil uitzenden?

Strijland zegt in de PAR te zitten als filmmaker met verstand van zaken, om zo de BOS te helpen en als beoefenaar van boeddhisme. Ze constateert in het interview dat tot nu toe [red.: 20 oktober 2012] niemand deze vraag heeft gesteld en dat ze geen enkele actie heeft ondernomen om ‘mezelf in de kijkerd te spelen’. En verder: ‘Ik wil als autonoom filmmaker ook niet geassocieerd worden met wat voor club dan ook.’

Uit Hoek’s interview komt niet naar voren of hij Strijland hierover heeft bevraagd.

Zo is onduidelijk hoe zij (ten tijde van het interview was ze PAR-lid) met situaties zal omgaan waarin zij als filmmaker wél ‘distantie’ met de BOS-adviescommissie zou moeten bewaren en waarin wél fricties met de BOS zouden kunnen ontstaan.

Hoek vraagt Strijland of ze met haar bedrijf MoMo Productions voor de BOS werkt. Ze zegt van niet. In één adem daarna: ‘Ik heb wel zelf de film ‘ALS de dood’ geproduceerd en geregisseerd.’

Deze was op 8 april 2012 bij de BOS te zien. Wat haar boeddhistische achtergrond betreft stelt ze over de documentaire in dit BD-interview: ‘In de film lag het er niet zo dik bovenop, maar vanuit mijn boeddhistische achtergrond was het interessant om mee te maken of bij iemand, die fysiek steeds minder kan en zich niet meer op kan trekken aan uiterlijkheden, de geest dan compenseert, zegeviert of overwint.’

Strijland heeft als cineaste het eenmansbedrijf Momo Productions. Ze werkt in opdracht en als zelfstandig producent. Ze biedt vier diensten aan: het maken van documentaires, documercials (commercials voor funding documentaires over maatschappelijk onderwerpen), bedrijfsfilms en activiteiten op het gebied van productie service. Haar klanten waren de VPRO, ARD, ARTE, Israëlische TV, Zweedse TV en commerciële bedrijven. Strijland probeert met haar bedrijf via fondswerving het documentaire project ‘Speak no evil’ over stotteren van de grond te tillen.

Uit het BD-artikel van 21 mei 2014 wordt niet duidelijk of hoofdredacteur Hoek aan Strijland heeft gevraagd waarom MoMo Productions nu wél voor de BOS werkt, en hoe dit te verenigen is met haar BUN-bestuursfunctie. Dit is opvallend: dat behalve de BUN ook Strijland en haar bedrijf financiële belangen hebben bij haar rol als BUN-bestuurder en BOS-zendmachtigingshouder, is evident.

Voorzitter André Kalden (BUN) en voorzitter Michel Dingarten (BOS) maken geen gebruik van de gelegenheid tot wederhoor.